BELGIA W SKRÓCIE

Belgia, Królestwo Belgii (Koninkrijk België, Royaume de Belgique, Königreich Belgien) – państwo federacyjne w zachodniej Europie w południowych Niderlandach. Graniczy od zachodu z Francją (620 km), od południa z Luksemburgiem (148 km), od wschodu z Niemcami (167 km) i od północy z Holandią (450 km). Łączna długość granic lądowych wynosi 1 385 km, ponadto istnieje 64 km fragment wybrzeża Morza Północnego. Podzielona jest na dwie strefy językowe: francuską i flamandzką. Bruksela, stolica Belgii, jest jednocześnie "stolicą" Unii Europejskiej.

Skład etniczny: Belgowie – Flamandowie 58%, zamieszkujący głównie północną część kraju (Antwerpię, Flandrię Zachodnią i Wschodnią, Limburgię i północą Brabancję), Walonowie 31%, mieszkający na południu: Hainut, Ličge, Namur, Luksemburg i południową Brabancję), Włosi (3%), Marokańczycy (1%), Francuzi (1%), Holendrzy (1%), Niemcy (1%), Turcy (0,6%). Około 35 tys. mieszkańców stanowią Polacy mieszkający głównie w Liège, Charleroi, Brukseli, Antwerpii oraz zagłębiu górniczym – Kempen. Wyznania: katolicy 90%, muzułmanie 1%, protestanci 0,4%, bezwyznaniowcy 8%.

Jednostka monetarna: 1 frank belgijski = 100 centimów, wycofany z obiegu 28 lutego 2002, zastąpiony przez euro.

Analfabetyzm sięga 1%. Przyrost naturalny: 0,15% (2005). Średnia długość życia: mężczyźni 75 lat, kobiety 82 lata.

Historia 

Pierwotnie obszar dzisiejszej Belgii zamieszkany był przez Celtów oraz celtycko-germański lud Belgów. Od I wieku p.n.e. przez kolejne setki lat tereny te znajdowały się we władaniu Rzymu (część prowincji Galia – Gallia Belgica). Od III wieku postępująca chrystianizacja. Od roku 486 obszar dzisiejszej Belgii stał się częścią państwa Franków. Po traktacie w Verdun w roku 843 Belgia została podzielona pomiędzy Francję i Niemcy. W XV wieku Belgia była częścią Burgundii, a w roku 1477 została przejęta przez Austrię cesarza Maksymiliana I. W latach 1556-1714 Belgia należała do Hiszpanii, a następnie znowu do Austrii (1714-1794), Francji (1794-1814), a w okresie 1814-1830 była połączona z Holandią – Królestwo Niderlandów. W roku 1830 Belgia stała się niezależnym państwem. Niepodległość zdobyła w wyniku powstania przeciwko dominacji holenderskiej (rewolucja belgijska). W czasie wojny światowej Niemcy zaatakowały neutralną Belgię. Na mocy traktatu wersalskiego do Belgii przyłączono niemieckie okręgi Eupen i Malmedy. W 1940 roku ponownie neutralna Belgia została zaatakowana przez hitlerowskie Niemcy. Po zakończeniu drugiej wojny światowej Belgia porzuciła neutralność i stała się członkiem NATO, a także została jednym członków-założycieli Wspólnoty Europejskiej. Z Holandią i Luksemburgiem Belgia stworzyła w roku 1948 unię celną, a 1960 unię gospodarczą – powstał Benelux. W roku 1960 niepodległość uzyskała jedyna większa kolonia tego państwa Kongo Belgijskie, a w roku 1962 terytoria mandatowe Rwanda i Burundi. W XX wieku dochodziło do stopniowego podziału na dwie strefy językowe położoną na północy Flandrię (język niderlandzki) i na południu Walonię (język francuski). Spowodowało to w 1963 roku formalny podział Belgii na 3 regiony: Flandrię, Walonię i stołeczny region Brukseli. W roku 1993 doszło do przekształcenia Belgii w państwo federalne z 3 regionami o szerokiej autonomii. W 2007 spór o dalszą reformę i większą samodzielność Flandrii przyczynił się do kłopotów ze sformułowaniem rządu federalnego.

Gospodarka

Jeden z najlepiej rozwiniętych krajów Europy. PKB wyniósł 254 mld euro (na 1 mieszkańca – 30 001 euro). Podatki w Belgii należą do najwyższych w Europie i stanowią 47% PKB. Wskaźnik Giniego, czyli poziom rozpietości w dochodach, wynosi 27. Belgia ma również najwyższy na świecie eksport per capita. W ostatnich latach udało się także zmiejszyć zadłużenie z 120% PKB w 1980 rok do obecnych 90% PKB. Podstawą gospodarki jest wysoko rozwinięty przemysł (głównie hutniczy, maszynowy, elektrotechniczny, spożywczy, chemiczny, włókienniczy) oraz wysoko towarowe rolnictwo (hodowla bydła, trzody; uprawa zbóż, buraków cukrowych). Antwerpia jest największym w świecie ośrodkiem szlifowania diamentów. Liczne atrakcyjne miejscowości turystyczne, między innymi: Antwerpia, Bruksela, Gandawa, Brugia.

Przemysł

Belgia jest wysoko rozwiniętym krajem przemysłowym, którego gospodarka oparta jest na importowanych surowcach, m.in. z dawnej kolonii - Zairu. Wydobywa się: węgiel kamienny (zagłębia Boringe, Charleroi, Liegé), wydobycie którego spada z powodu zamykania nierętownych kopalń oraz surowce budowlane: porfiry, wapienie, kwarcyty, piaski, marmury, jak również niewielkie ilości metali nieżelaznych. Liczne zakłady przemysłu: maszynowego (produkcja maszyn włókienniczych i górniczych, turbin, broni), samochodowego (50% montowanych samochodów na świecie słynnych firm: Ford, General Motors, Renault), środków transportu (zakłady taboru kolejowego), zbrojeniowego, stoczniowego, elektronicznego (produkcja telewizorów i radioodbiorników), hutniczego (jedna z największych na świecie produkcja stali na 1 mieszkańca), chemicznego (produkcja sody - firma Solvay, kwasu siarkowego, nawozów azotowych i fosforowych), farmaceutycznego, petrochemicznego (rafinerie ropy naftowej), metali nieżelaznych, włókienniczego (wełniany, lniany), szklarskiego, papierniczego, cementowego, spożywczego (produkcja mięsa, piwa, czekolady, cukru) oraz włókienniczego, mającego najdłuższe tradycje we Flandrii. W Antwerpii znajdują się słynne szlifiernie diamentów (75% światowego handlu diamentami). Liczne zakłady rzemieślnicze, m.in. włókiennicze (wyrób dywanów) i koronkarskie (słynne koronki brabanckie).

Energia elektryczna pochodzi z elektrowni cieplnych (38%), jądrowych (55%, Doel 2680 MW, Tihange 2770 MW) i wodnych (6,5%). Produkcja energii elektrycznej 72,2 TWh (terowatogodzin) co daje 7560 kWh na 1 mieszkańca (1995). Turystyka rozwinięta gł. na wybrzeżu i w Ardenach. Liczne kąpieliska morskie: Ostenda, Knokke-Heist. Komunikacja bardzo dobrze rozwinięta.

Belgia jest krajem o najgęstszej sieci kolejowej na świecie (3437 km). Dużą rolę odgrywa także transport samochodowy (145,8 tys. km dróg w tym większość asfaltowych) oraz transport śródlądowy. Największe porty morskie i rzeczne: Antwerpia (111,9 mnl t przeładunku w 1997), Bruksela, Liegé, Gandawa, Ostenda, Zeebrugge, Nieuwpoort. Dobrze rozwinięta komunikacja lotnicza (największa firma lotnicza SABENA). Międzynarodowe porty lotnicze w: Brukseli, Antwerpii, Ostendzie.

Geografia 

Najwyższy punkt: Signal de Botrange 694 m n.p.m.

Najniższy punkt: Morze Północne 0 m n.p.m.

Większą część powierzchni Belgii stanowią peryglacjalne i aluwialne niziny; w północnej części płaska, częściowo zabagniona równina Flandrii (tzw. Belgia Niska), oddzielona od morza wałem wydm (wys. do 20m), oraz pagórkowata i piaszczysta kraina Kempen (wys. do 95 m); w środkowej części (Belgia Średnia) wysoczyzna Brabancji (wys. 100 – 200 m) zbudowane głównie z glin i piasków trzeciorzędowych pokrytych lessem oraz wzgórza Hainaut (na zachodzie) zbudowane z utworów glinianych.

Klimat

Klimat umiarkowanie ciepły, morski, z dużym zachmurzeniem i częstymi opadami oraz mgłami, w górach do 200 dni w roku, na nizinach 40-60 dni. Średnia temperatura powietrza wynosi w styczniu od 0° na północy do 3°C na południu oraz 16-19°C w lipcu. Roczna suma opadów waha się od 700 do 1000 mm. Średnia temperatura powietrza i średnia suma opadów w stolicy kraju wynoszą: w styczniu 2°C i 83 mm, w lipcu 17°C i 97 mm.

Podział administracyjny Belgii

Belgia jest państwem federalnym, a jej podział administracyjny odzwierciedla złożoną strukturę etniczną, językową i kulturową tego kraju.

Belgia podzielona jest na trzy wspólnoty, trzy regiony oraz cztery regiony językowe. Dwa z trzech regionów dzielą się dalej na prowincje, po 5 w każdym. Trzeci region to region stołeczny Brukseli. Ponadto najniższym stopniem podziału są gminy, których jest 589.

Cztery z tych pięciu podziałów mają określone granice geograficzne: regiony, regiony językowe, prowincje i gminy. Natomiast w przypadku wspólnot sprawa jest bardziej skomplikowana. Zostały one bowiem powołane jako instytucje, w których kompetencji leży dbanie o rozwój języka i kultury. Ale zgodnie z prawem nie odnoszą się one do żadnej grupy ludności ani terytorium. Z drugiej strony mają one wyznaczony dokładnie obszar, na którym mogą legalnie działać: wspólnota flamandzka na terenie Flandrii i w Brukseli, francuska - na większości obszaru Walonii i w Brukseli, a niemieckojęzyczna - w niewielkiej części prowincji Liège (Walonia), przy granicy z Niemcami.

Trzy regiony autonomiczne Belgii:

Trzy wspólnoty:

Cztery regiony językowe:

region francuskojęzyczny

region niderlandzkojęzyczny (język flamandzki)

dwujęzyczny region Brukseli

region niemieckojęzyczny

Prowincje Belgii:

Flandria:

Antwerpia (nid. Antwerpen, st. Antwerpia)

Brabancja Flamandzka (nid. Vlaams Brabant, st. Leuven)

Flandria Wschodnia (nid. Oost-Vlaanderen, st. Gandawa)

Flandria Zachodnia (nid. West-Vlaanderen, st. Brugia)

Limburgia (nid. Limburg, st. Hasselt)

Walonia:

Brabancja Walońska (fr. Brabant-Walloon, st. Wavre)

Hainaut (fr. Hainaut, st. Mons)

Liège (fr. Liège, niem. Lüttich, st. Liège)

Luksemburgia (fr. Luxembourg, st. Arlon)

Namur (fr. Namur, st. Namur)